Tek kullanımlık plastiklerle mücadelede “çevreci” bir alternatif olarak öne sürülüyor, son yıllarda sık sık da duyuyoruz, biyoplastikten söz ediyorum. Önüne biyo etiketi alan bu plastik türü neymiş, ne etkisi varmış, iyi miymiş bir inceleyelim diyorum.
İnsanların gün geçtikçe ekolojik farkındalıkları artıyor. Beraberinde plastiklere karşı da net bir tavır gelişiyor. Bu tavır üreticilerin plastiklere alternatif seçeneklere yönelmesini sağlıyor, daha sürdürülebilir ambalaj seçenekleri aramaya başlıyorlar. Bu noktada karşımıza biyoplastik seçeneği çıkmaya başlıyor. Peki, biyoplastik aranan çevreci cevap olabilir mi?
Biyoplastikler görünüm ve kullanım açısından normal plastiğe çok benziyor ancak gezegen üzerindeki etkilerine baktığımızda farklılaşıyorlar. Doğal ve yenilenebilir kaynaklardan elde edilen bir plastik malzeme türü olan biyoplastik, tek kullanımlık çatal-bıçak, poşet, gıda paketleme, medikal malzemeler hatta telefon kılıfları için bile kullanılıyor.
Biyoplastikler, normal plastiklerde yer alan petrol ve gaz yerine şeker kamışı, mısır veya alg gibi çeşitli bitki ve biyolojik malzemelerden yapılıyor. Normal plastiklerdeki isim kısaltmaları gibi biyoplastikte de PLA (polilaktik asit) ve PHA (Polihidroksialkonat) diye kısaltmaları bile var. PLA yenilebilir bitkilerde bulunan nişastanın sitrik asit (limon tuzu) yardımıyla uzun zincirli bir polimere dönüştürülmesi ile elde ediliyor. Gıda ambalajı, kompostlanabilir yiyecek kapları ve biyobozunur mutfak eşyaları genelde PLA’dan yapılıyorlar. PHA ise organik malzemelerden plastik üretmek için tasarlanmış mikroorganizmalardan ve alglerden yapılıyor. İşlem sırasında, bu mikroorganizmalar, daha sonra PHA malzemesi haline gelecek olan karbon rezervlerinin üretimini teşvik etmek için karbonla besleniyor. Tek kullanımlık plastik yerine de kullanılsa da PHA genellikle tıbbi dikişler ve kemik plakaları gibi tıbbi cihazlar ve uygulamalar için kullanılıyor. PLA’nın üretimi daha ucuz, daha efektif, PHA ise daha çok mühendislik çözümü gerektiren zaman alan bir süreç. O yüzden PLA’yı daha çok gündelik kullanıma yönelik görebiliyoruz.
Biyoplastiklerin Avantajları
Biyoplastikler yenilenebilir ve sürdürülebilir malzemelerden yapılıyor.
Yukarıda da değindiğimiz gibi biyoplastikler, doğal olarak oluşan polimerlerden yapılır. Bu, üretim sürecinin, her yıl milyonlarca sera gazı salımından sorumlu olan petrol ve gaz bazlı plastik ile aynı karbon ayak izine sahip olmayacağı anlamına geliyor. Sonuç olarak, biyoplastik üretimi enerji tasarrufu sağlıyor ve geleneksel plastik üretimine kıyasla daha az sera gazı emisyonu üretiyor.
Biyoplastikler toksik değil
Biyoplastikler ayrıca, paketleme için kullanıldıkları ürünlere herhangi bir kimyasal madde bulaştırmadıkları için geleneksel plastikten daha güvenli olarak kabul ediliyor. BPA veya diğer potansiyel olarak toksik maddeler gerektirmeyen biyoplastikler bozunduklarında çevreye PET veya PVC plastik kadar zarar vermezler.
Biyoplastikler geri dönüştürülebilir, gübrelenebilir ve parçalanabilir
Biyoplastikler yalnızca geri dönüştürülebilir değil, aynı zamanda biyobozunur ve kompostlanabilir. Örneğin bir PLA kutuyu, endüstriyel bir kompost makinesinde atıldıktan sonra üç ay gibi kısa bir sürede tamamen bozunacaktır. Plastik kirliliği bugün gezegenimizin karşı karşıya olduğu en büyük zorluklardan biri olduğundan, bu muhtemelen biyoplastiklerin en büyük çevresel avantajı oluyor.
Biyoplastiklerin dezavantajları
Tüm pozitiflere rağmen biyoplastik kullanmanın birtakım olumsuz yanları da var.
Biyoplastiklerin üretilmesi pahalı
Biyoplastiklerin maliyeti, PE veya PET plastiklerden iki ila üç kat daha fazla. Bu durum, daha düşük üretim oranlarına ve dolayısıyla ürünleri için biyobozunur plastik kullanmaya başlamak isteyen üreticiler için çok daha yüksek fiyat etiketlerine yol açıyor.
Biyoplastikler okyanusu kurtarmaya yardımcı olmuyor
Günümüzde kullanılan en yaygın biyoplastik türleri okyanus suyunda ayrışamıyor. Okyanuslara ulaşan herhangi bir biyoplastik malzeme, tıpkı geleneksel plastiğin yaptığı gibi ya yüzecek ve birikecek ya da mikroplastikler oluşturacak. Dolayısıyla, ne yazık ki PE ve PET yerine biyoplastik ürünler kullanmak, büyüyen okyanus kirliliğine ve mikroplastik krizine yardımcı olmayacak.
Biyoplastikler genellikle çöplüklere gidiyor
Son olarak, bugün biyoplastiklerle ilgili en büyük sorun, geri dönüşüm sürecinin ve bunları kompostlamak için gereken endüstriyel tesislerin yaygın olarak kullanılmaması ve mevcut olmamasıdır. Tesislerin eksikliğiyle birlikte halk tarafından biyoplastik ile plastik arasındaki farkın bilinmemesi biyoplastik ürünlerin çöp sahasına girmesine veya yakılmasına neden oluyor. Yerel atık yönetimi tesisiniz uygun bertaraf prosedürünü izleyemiyorsa, biyoplastik veya kompostlanamayan plastik arasında gerçekten çok az fark vardır.,
Daha yüksek üretim maliyetleri ve bertaraf sorunları gibi dezavantajlar göz önüne alındığında bile, biyoplastiklerin karnesi, geleneksel petrol ve gaz bazlı plastiklere kıyasla çevre için çok daha iyi durumda. Biyoplastikler, yenilenebilir malzemelerden üretildiği gibi, üretim için çok daha az kaynak ve enerji yoğun bir süreç kullandığından daha karbon nötr bir seçenek sunuyor. Bunun da ötesinde, bu plastikler düzgün bir şekilde atıldığında %100 bozunabilir ve tamamen parçalanmaları üç ila altı ay sürecektir, bu da normal plastik şişeler için gereken yüzyıllardan çok çok daha kısa demek oluyor.
Tabii ki konunun ele alınması gereken başka noktaları da var. Mesela biyoplastik için kullanılan bitkilerin yetiştirildiği topraklar gıda için mi kullanılmalı ya da atmosferdeki sera gazlarını emecek yeni ormanlar için mi? Tek kullanımlık ambalajlardan kaçınmaya çalışmak daha mı kolay ve sürdürülebilir? Bunlar ve benzeri pek çok soru sorulabilir elbette. Ama ilk etapta, biyoplastiklerin normal plastiklere çok daha iyi bir alternatif sunacağını göz ardı etmemek gerekir. Yani plastik sorununun çözümünde tek cevap olmasa da bir başlangıç olacağı kesin.
İlk olarak Greenvibes Ekolojik’in Bülteninde yazdığım bu yazıma ve daha fazlasına buradan ulaşabilirsiniz.
Atıksız Minimalist Blog 