Kentler yalnızca binalardan, arabalardan ve betondan meydana gelmiyor, içinde doğasını barındırıyor, ama az miktarda. Yağmur da bu doğanın bir parçası, ve düştüğü yerde ne olacağına kentin drenaj sistemi karar veriyor. Eğer kentsel drenaj sistemi sürdürülebilir ise su toprakla buluşuyor, emiliyor, sele ve kirliliğe sebep olmuyor. Hadi, sürdürülebilir kentsel drenajın ne olduğuna bakalım!
Nedir?
Kentsel drenaj sistemi, kent içerisinde yüzeye düşen suyun (yağmur, sulama vb.) nereye gideceğine, ne olacağına karar vermek demektir. Yağmur suyunun kanalizasyondan ayrılması da, yağıların çevresine kanallar açılması da bu sürecin bir parçasıdır. Sürdürülebilir olması demek ise yüzey sularının doğal çözümlerle ele alınması ve kentsel alanın insanlar ve çevre için daha iyi tasarlanması demektir. Kavramın adından da anlaşılacağı üzere, sürdürülebilir kentsel drenaj sistemleri yüzey suyunu yönetmek için sürdürülebilir ve uzun vadeli çözümleri hedefler. Bu kapsamda 4 sac ayağına sahiptir:
- Su miktarı (sel riskinin sınırlandırılması ve su döngüsünün korunması)
- Su kalitesi (kirliliğin sınırlandırılması ve akan suyun kalitesinin yönetimi)
- Kolaylık (kentliler için daha konforlu alanların tasarımı)
- Biyoçeşitlilik (bitkiler ve hayvanlar için daha yaşanabilir ve gelişmiş alanların yaratılması)
Nasıl?
Sürdürülebilir kentsel drenaj sistemleri yüzey suyunun akışını doğal yöntemlerle yavaşlatmayı kullanır. Bu bir dizi farklı teknik içerebilir. Sulak alanlara dönüşebilen sığ kanal ya da hendekler, siperler gibi su birikintileri için toprak altına sızma havuzcukları, havzalar için su tutma alanı olarak kullanılabilecek havuzlar, doğal akışı kontrol etmek için kayalar, bitkiler ve mini barajcıklar gibi teknikler tek başına ya da birlikte kullanılarak sürdürülebilir kentsel drenaj sistemleri tasarlanabilir. Genel olarak kentsel drenajda hendekler (kanallar), sulak alanlar (bataklık ve havzalar) ve havuzlama sistemleri kullanılır. Dönüştürülmesi gereken alanın özelliklerine göre bu üç seçenek arasından bir sistem benimsenebilir.
Hendekler, siperler, kayalar ve bitki ekilmiş alanlar suyun akışını yavaşlatır. Bu, yüzey suyunun toprağı erozyona uğratarak akmasını engeller ve yavaş bir biçimde toprağa ve ardından toprak altına geçmesini sağlar. Bir yandan da suyun bir kısmı buharlaşır. Toprak altına geçen su filtrelenmiş bir biçimde ya yeraltı su kaynağı olan akiferlere ya da bir noktada yüzeye çıkarak derelere karışır. Tıpkı kentleşmemiş alanlarda olduğu gibi.
Faydaları Neler?
Yağış ve yüzey suyunu doğal yöntemlerle yönetmek gerçekten çevre dostu bir yaklaşım olarak yorumlanabilir. Hem insana hem de bulunduğu alana ve o alandaki doğal bileşenlere pek çok fayda sağlar:
- Çevre yararına doğa temelli bir çözüm yaratmak
- Çok işlevli bir alan oluşturma
- Suyun toprağa doğal olarak ıslatmasını teşvik ederek su akışını yönetmek ve kentsel alanlarda sel olasılığını azaltmak
- Kirleticilerin nehirlere ve yeraltı sularına karışma olasılığını azaltan biyofiltrasyon yoluyla su kalitesinin iyileştirilmesi
- Yaban hayatı çekmek ve biyoçeşitliliği geliştirmek
- Karbon depolama imkanını artırmak
- Hava kalitesinin iyileştirmek
- Çevre okullar için doğa gözlem noktaları oluşturmak
Bu yararlar arasında karbon depolama belki aklınızı karıştırmış olabilir. Ama, Greater Manchester Green City’de sunulan bir araştırmaya göre , sürdürülebilir kentsel drenaj sistemleri yılda m2 başına 0,2-0,3 kg karbon emerek ve m2 başına 1,6-5 kg karbon depolayarak iklim değişikliğiyle mücadeleye yardımcı olabilir, üstelik bir sulak alan önemli ölçüde daha fazlasını depolayabilir.
Bizi daha fazla sürdürülebilir drenaj alanı yaratmaktan alıkoyan tek sebep ise maliyet. Kentsel alanda ranta karşı mücadele verip boş alanların ya da boşaltılacak alanların yeşil alana dönüştürülmesi pek kar odaklı olmuyor ne yazık ki.
Sonuç
Bu konu biraz incelenip değildiğinde, tüm çalışmalar ve örnekler sürdürülebilir kentsel drenaj sistemlerinin kentlerimizin atıl alanlarını yüksek kaliteli, değerli varlıklara dönüştürebileceğini gösteriyor. Sürdürülebilir kentsel drenaj sistemleri, kentsel alanların daha sürdürülebilir hale gelmesine yardımcı olmak için çözümün bir kısmını sunuyor. Hem insanlar hem de çevre için çalışan basit bir çözüm.
Sürdürülebilir kentsel drenaj sistemleri yalnızca yağışları emmek ve sel baskınlarını önlemek gibi birincil işlerini yapmakla kalmıyor, aynı zamanda iklim değişikliğiyle mücadele etmeye, yerel halkın yaşamını iyileştirmeye ve vahşi yaşam habitatlarını iyileştirmeye ve biyoçeşitliliği iyileştirmeye yardımcı olacak çok çeşitli ekstra faydalar da sunuyor.
İlk olarak Greenvibes Bülten’de yayınlanan bu yazıma ve çok daha fazlasına buradan ulaşabilirsiniz.
Atıksız Minimalist Blog 