Cam tek kullanımlık plastiklerle mücadelede ve sürdürülebilir alternatif önerilerinde hep yer alıyor. Çevreye duyarlı insanlar bir ambalaj seçeneği olarak camı tercih etmekten gurur duyuyorlar. Plastik mi, cam mı ikileminin kazananı hep cam oluyor. Plastiğin %9’u geri dönüştürülürken cam %100 geri dönüştürülebildiği için, mikroplastik gibi bir risk taşımadığı için duyarlı insanların gözdesi. Ama cam gerçekten bu kadar sürdürülebilir mi?
İlk olarak camı sürdürülebilir kılan şeyin ne olduğuna bir bakalım. Cam sonsuz defa kalite kaybetmeksizin geri dönüştürülebilir. Üstelik geri dönüştürülen cam, işlenmemiş olana göre çok daha düşük bir sıcaklığa ihtiyacı olur, bu da üretimdeki tasarrufu sağlar. Üretiminin yanında kullanımda da cam neredeyse sonsuz bir imkan tanır. Cam şişe ve kavanozlar güçlü, dayanıklı, temizliği ve sterilizasyonu oldukça kolaydır.
Camın bu avantajları bir yana dursun, işlenmemiş camla kafamızda soru işareti bırakan “cam sürdürülebilir mi” noktasına geri dönelim.
Camın tartışmalı noktası saf cam üretiminden ve nakliyeden kaynaklanıyor. Cam aynı atalarımızın ürettiği gibi hala doğal bir malzeme olan kumdan elde ediliyor. Kum her ne kadar çokmuş gibi gözükse de, sınırlı bir kaynak. Öte yandan, sudan sonra dünyada en çok kullanılan doğal kaynak. Sadece şişelerimizde ya da mutfak gereçlerimizde değil pencerelerden arabalara, hatta bazı noktalarda kablolarda bile bulunan cam, günlük hayatımızda en yaygın kullanılan malzeme. Bu da dünyanın kum ve çakıl rezervlerinde yavaş ama emin adımlarla ilerleyen bir azalmanın gerçekleşmesi demek.
Neyse ki, modern cam üretiminde, geleneksel yöntemlere göre daha az kum kullanılıyor. Günümüzde, kum 1700°C gibi yüksek bir sıcaklıktaki fırında eritilmeden önce geri dönüştürülmüş cam, kireçtaşı ve kül ile karıştırılıyor. Aslında camın en büyük çevresel etkisi de burada açığa çıkıyor. Saf cam üretiminde, malzemelerin yüksek sıcaklıklarda eritilmesi için kullanılan yoğun enerjinin neden olunan salımların yanı sıra, su ve kimyasal kirliliğe de neden olunur.
Son olarak camın taşınması, plastik gibi diğer malzemelere göre kırılgan ve ağır olması nedeniyle daha yüksek çevresel maliyete sahiptir. Ağırlık taşıma için daha fazla fosil yakıt yakılmasını gerektirirken, kırılganlık olası atığın daha çok olacağı anlamına gelir. Bir ürünün sürdürülebilirliğinde taşımacılık kaynaklı emisyonlarını da göz ardı edemeyiz.
Saf camın üretiminde durum böyle, peki ya geri dönüştürülmüş olanı? Genel olarak yeni cam üretmektense camı geri dönüştürmenin hava kirliliğini %20, su kirliliğini ise %50 oranında azalttığı hesaplanmış. Enerji tasarrufunda da dönüştürülmüş cam, saf cama göre %20 daha tasarruflu. Ve şanslıyız ki, dünyada camın geri dönüşüm oranı çok yüksek seviyelerde.
Öte yandan, dönüşüm ile ilgili de bazı sorunlu noktalar var. Taşıma işlemi hala aynı riskleri ve emisyonları bünyesinde barındırıyor. Bir de, benim önceden şehir efsanesi sandığım, renkli camların ancak benzer renkli camlarla geri dönüştürülme meselesi var. Cam renklerinin karıştırılması son ürünün kalitesini düşürüyormuş.
Yine de hala çoğu alternatife göre geri dönüştürülmüş cam çok daha avantajlı bir seçenek. Ama, bence önemli olan yine, elinizdeki cam ambalajları geri dönüşüme göndermeden kullanmaya devam etmek. Sonuçta kırılmadığı sürece ısıya, ışığa, kokuya en dayanıklı malzeme cam.
Tek başına bir cam şişenin ağırlığı ve üretim süreci belki plastik alternatifinden daha az sürdürülebilir gibi düşünülebilir. Ancak hem camın çok kullanımlık olması hem de kırıldığında tamamen ve sonsuz kere geri dönüştürülebiliyor olması onu plastik alternatifinin önüne geçirir. Üstelik, yukarıda da değindiğim gibi mikroplastik sorununa ve kullanım sırasında kimyasal bir sızmaya neden olmayacağı için de daha sürdürülebilir.
Sonuç olarak, cam üretim ve nakliye süreçleri sebebiyle (diğer tüm ürünler gibi) %100 sürdürülebilir bir ürün değil. Bununla birlikte geri dönüştürülmüş cam tercih etmek, elimizdeki tüm camları yeniden kullanmak, kırmamaya dikkat etmek onu en sürdürülebilir seçeneklerde biri haline getiriyor.
Atıksız Minimalist Blog 